🇵🇱 Poland Episodes

Specjalny wyjazdowy Raport o książkach z Budy Ruskiej. Sierpień na Suwalszczyźnie to spełnienie lata, łąka pełna pajęczyn, świerszcze grające wieczorami, niskie słońce i długie cienie. A także czas literackich wędrówek po tej zielonej krainie Pogranicza. Gościmy na Festiwalu "Patrząc na Wschód"w Budzie Ruskiej – wsi założonej dawno temu przez Staroobrzędowców, prawosławnych buntowników, których historia jest opowieścią o nieuchronnym znikaniu. To oni, jak i cała Suwalszczyzna są częścią "starowiecza", o którym opowie w Raporcie o książkach Andrzej Stasiuk. Opowie też o swojej nowej znakomitej powieści pt. "Przewóz". W plenerowym Raportowym studiu w Budzie Ruskiej zagości także Monika Sznajderman ze swoją ostatnią książką „Pusty Las”. To opowieść o znikaniu sąsiadów – kolorowych niegdyś i pełnych życia łemkowskich wsiach Beskidu Niskiego, które kolejne zarazy, epidemie, pogromy i wysiedlenia zmieniły w Pusty Las. To także opowieść o pokorze wobec przemijania. Pustkę po swoich sąsiadach wypełniają muzycy z okolicznych Sejn – wypełniając synagogę dźwiękami klarnetów, kontrabasu, skrzypiec, trąbki. Tradycję łączą z improwizowanym jazzem. Będziemy na ich koncercie. Nieopodal Sejn, wśród zielonych wzgórz położony jest Dwór Miłosza. Gościł tam przed wojną młody chłopak, który nie mógł wtedy podejrzewać że zostanie jednym z najważniejszych poetów 20 wieku. Nieznane, młodzieńcze, nieco awanturnicze, nieco frywolne lata Miłosza w Krasnogrudzie zapisane są w jego poezji – poszukamy ich śladu. I to niej jest wszystko co czeka na Państwa sierpniowym Raporcie o książkach. Proszę zajrzeć do środka – będą niespodzianki! Zaprasza Agata Kasprolewicz.

Czy energia nuklearna może być lekiem na całe zło wynikłe ze zmian klimatycznych? W raporcie IPCC nie ma o tym mowy, ekolodzy dzielą się na tych, którzy wierzą, że elektrownie atomowe to przyszłość świata bez wykorzystywania paliw kopalnych i takich, którzy nie chcą o tym słyszeć. Skąd te różnice zdań i dlaczego Niemcy - jeden z głównych graczy w polityce ekologicznej Europy i świata - tak bardzo nie lubią atomu? Chiny chcą być potęgą technologiczną i mają pomysł jak to osiągnąć: poprzez bardzo ostre regulacje ogromnej części swojej gospodarki. Czy to się może udać? Władze Malty biorą odpowiedzialność za śmierć dziennikarki śledczej badającej układy korupcyjne. Dlaczego ta rajska wyspa nie potrafi wyjść z narodowej traumy, w którą wpadła przed czterema laty? Rosja kładzie pierwsze światłowody w Arktyce. Czy uda jej się wygrać wyścig o bogactwa dalekiej północy ze Stanami Zjednoczonymi i innymi uczestnikami tej gry? Porozmawiamy także o tym, jak reżim Łukaszenki niszczy dziennikarzy, którzy wchodzą mu w drogę. Właśnie ukazała się książka na ten temat. Opowiemy też rzeczach, które noszą w sobie zaszyfrowane treści.

Płoną lasy w Grecji. Coraz więcej pożarów pojawia się we Włoszech. Władze i służby ratownicze nie nadążają z akcją pomocy. Czy kolejne klęski żywiołowe należy wiązać ze zmianami klimatu? Czym różnią się te pożary od podobnych na Syberii, Alasce czy w Amazonii? I czy Europa właśnie doświadcza na czym praktycznie polega zagrożenie związane z tymi zmianami? Gość - Krzysztof Świerkosz

Białoruscy sportowcy nie chcą wracać do kraju z igrzysk olimpijskich, działacz imigracyjny umiera tragicznie w Kijowie. Rok po rozpoczęciu rewolucji godności Łukaszenka i jego ludzie nie zwalniają uścisku, którym dławią społeczeństwo. Jak przez ten rok zmienili się Białorusini, czy ich opór i bohaterstwo przyniosą im wolność? W Etiopii już nie tylko przemoc, ale też głód. Wojna w Tigraju staje się coraz bardziej zacięta, coraz trudniejsza dla miejscowej ludności i coraz mniej zrozumiała dla reszty świata. Międzyodrze to polsko-niemiecki cud natury. Posłuchamy ptaków i ludzi, którzy potrafią się nimi zachwycać. Międzynarodowy Panel do Spraw Zmian Klimatycznych przygotowuje kolejny kluczowy raport. Czym jest to ciało i dlaczego warto traktować poważnie jego ustalenia? Świat wszedł w erę rewolty. Kim są współcześni buntownicy i dlaczego nie należy ich ignorować? Porozmawiamy z autorem książki na ten temat. I jeszcze o zdradzie: jak to jest, gdy mały naród zostaje porzucony przez wielki (przynajmniej liczbowo), któremu zaufał?

Po wycofaniu zagranicznych wojsk z Afganistanu Talibowie kontynuują ofensywę przeciwko siłom bezpieczeństwa. W kilku prowincjach islamiści osiągają sukcesy, w Kabulu celem ataku stał się dom ministra obrony. Czy właśnie spełnia się najczarniejszy scenariusz rozwoju sytuacji w Afganistanie po wycofaniu Amerykanów i ich sojuszników? Gość - Jagoda Grondecka

W Watykanie proces o defraudację milionów euro przez kardynała, który kiedyś zarządzał pieniędzmi Stolicy Apostolskiej. Po raz pierwszy w  historii tej rangi duchowny z Kurii Rzymskiej sądzony jest jak zwykła - świecka osoba i może trafić na lata do więzienia. Dlaczego banki watykańskie mają problem z prawem? Liban na skraju upadku. Rok po tragicznym wybuchu w porcie bejruckim kraj stacza się w przepaść korupcji i niekompetencji politycznej. W Gruzji napięcia polityczne i społeczne po zamieszkach wokół parady równości w Tbilisi i śmierci dziennikarza. Dlaczego w tym kraju wrze od ubiegłorocznych wyborów? W Mołdawii proeuropejska partia zdobywa pełnię władzy. Czy poradzi sobie z systemową korupcją w tym kraju i zbliży Mołdawię do Unii Europejskiej? W Jemenie pogłębia się kryzys humanitarny. 20 milionów ludzi potrzebuje natychmiastowej pomocy. Dlaczego nie można zakończyć trwającej od siedmiu lat wojny wyniszczającej kraj i jego mieszkańców? Czy manipulacja w mediach ma swoje granice? Co to jest deepfake i dlaczego staje się to kolejną zmorą mediów społecznościowych? Porozmawiamy również o tym, jak telewizja schlebia najniższym ludzkim instynktom. Oczywiście nie polska, skądże znowu – południowokoreańska.

W Tunezji zamach stanu. W tle Covid-19, narastająca korupcja w kraju i rozprawa z islamistami. Prezydent zdymisjonował premiera i zawiesił parlament, powołując się na zagrożenie dla istnienia państwa. Tysiące Tunezyjczyków wyległo na ulice w poparciu dla działań prezydenta, ale liderzy partii – od islamistów do lewicowców – uważają, że to zamach na demokrację. Czy kraj, w którym przed ponad dziesięciu laty zaczęła się arabska wiosna, przetrwa kolejny wstrząs? Gość - Jan Natkański

W Japonii olimpiada, której nie chcą mieszkańcy kraju. Zaczynają się Igrzyska bez widowni, rozgrywane w napięciu społecznym i obawie przed możliwym wybuchem epidemii w wiosce olimpijskiej. Sportowcy cieszą się ze swojego święta, nawet jeśli ta olimpiada nie przypomina święta sportu. Niemcy wciąż w szoku po największej powodzi od lat. Czy można było uniknąć śmierci ponad 170 ludzi? Co ten dramat mówi nam na temat zarządzania kryzysami w najbogatszym kraju Europy i jak wpłynie na wybory, które odbędą się za dwa miesiące. We Francji dramatyczny wzrost zachorowań na Covid, któremu nie towarzyszy wzrost hospitalizacji ani zgonów. Rząd prezydenta Macrona wprowadza silne obostrzenia, a część Francuzów oskarża go o zamach na wolność. Władze i służby bezpieczeństwa wykorzystują oprogramowanie Pegasus do obserwowania i podsłuchiwania tysięcy ludzi w różnych krajach. Czy we współczesnym świecie można uciec przed inwigilacją służb, które się nami interesują? W irackim Kurdystanie w dalszym ciągu przebywają setki tysięcy uchodźców, którzy nie mogą wrócić do domu. Jak pomagają im Kurdowie, czy reszta świata nimi się interesuje? Porozmawiamy również o turystyce, a właściwie o patoturystyce; dzisiaj nawet najbardziej niewinne czynności mogą nabierać formy patologicznej, turystyka też się nie uchroniła. ——— Polskie organizacje prowadzące akcję symbolicznej adopcji dzieci "Przywracamy marzenia dzieciom w Kurdystanie": - Stowarzyszenie Solidarności Globalnej: https://solidarity.com.pl/kurdystan/ - Centrum Wolontariatu w Lublinie: https://wolontariat.lublin.pl/

Stany Zjednoczone sygnalizują, że są bardzo blisko zawarcia umowy z Niemcami w sprawie Nord Stream 2. Amerykanie mają też naciskać na Ukraińców, by nie zgłaszali sprzeciwu wobec umowy. W amerykańskim Kongresie nie ma jednak ciągle zgody na dokończenie inwestycji i rośnie presja, by administracja wprowadziła w życie uchwalone w ubiegłym roku  sankcje na firmy budujące rurociąg. Czy Rosja już wygrała rozgrywkę o Nord Stream 2? Gość: Szymon Kardaś

W RPA zamieszki, plądrowanie sklepów i miejsc użyteczności publicznej, policja i wojsko na ulicach. Zwolennicy byłego prezydenta Jacoba Zumy wychodzą na ulice po aresztowaniu polityka oskarżonego o korupcję, pranie brudnych pieniędzy i nadużycia władzy. Dlaczego marzenia o tęczowej i szczęśliwej Republice Zjednoczonej Afryki pod rządami Afrykańskiego Kongresu Narodowego od prawie trzech dekad nie mogą się spełnić? W Bułgarii drugie wybory w ciągu kilku miesięcy, a być może za chwilę trzecie. Skąd impas polityczny w kraju, który mimo członkostwa w Unii Europejskiej nie może wyzwolić się z systemowej korupcji? Prezydent Haiti zamordowany w zamachu. Dlaczego kraj, który kiedyś był potęgą gospodarczą i jako jeden z pierwszych na świecie wyzwolił niewolników dziś jest symbolem państwa upadłego? Brytyjski miliarder Richard Branson leci w kosmos, a przynajmniej w okolice. Po co ludziom bogatym turystyka kosmiczna? Burze i powodzie w Niemczech, fala upałów i pożarów w Kanadzie i USA. Skąd tak duża liczba klęsk żywiołowych tego lata? I co mają one wspólnego ze zmianami klimatu? Opowiemy również o szczęściu, jak je mierzyć i dlaczego to nie jest dobry pomysł.

Litwa chce budować płot na granicy z Białorusią w próbie powstrzymania fali nielegalnych imigrantów. Sejm w Wilnie uznaje, że wzrost migracji jest prowokowany przez władze w Mińsku w celu destabilizacji Litwy. Prezydent Łukaszenka odwiedza Moskwę po raz czwarty w tym roku, a w kraju trwa terror wymierzony w opozycję, przede wszystkim w niezależnych dziennikarzy. Czy białoruska opozycja przetrwa? Gość - Paweł Łatuszka

Glasgow ery Thatcheryzmu -  zamknięte kopalnie, bieda, marazm. Życie rozciągnięte między dwiema kolejkami – jedną po zasiłek, drugą po piwo. W takim świecie dorastał Shuggie Bain, tytułowy bohater głośnego debiutu szkockiego pisarza Douglasa Stuarta.  To  powieść równie piękna co bolesna. „Shaggie Bain” wyznacza szlak lipcowej wędrówki literackiej śladem biedy. Glasgow lat 80, powojenny Neapol, robotnicza Francja drugiej połowy 19 wieku i współczesne południowe Ohio – to miejsca które odwiedzimy. "Shuggie Bain" to nie jedyny ważny nowy tytuł literacki z Wysp Brytyjskich. Jeden z najwybitniejszych angielskich pisarzy Kazuo Ishiguro wydał pierwszą po nagrodzie Nobla powieść „Klara i słońce”. W "Raporcie o książkach" opowiemy o jego wszystkich ośmiu powieściach. Dlaczego nie należy wierzyć narratorom Ishiguro i nie dać się zwieść jego pozornie prostym historiom? W programie jeszcze jedna ważny tytuł - o Ameryce. Ayad Akhtar pisze w „Homeland Elegies” o tym jak Ameryka zniewala ludzi. Fragmenty literackie czyta Robert Czebotar, a na program zaprasza Agata Kasprolewicz.

Euro 2020 zbliża się końca. Jak w czasie pandemii zorganizować porywającą globalną imprezę sportowo-rozrywkową? Anglia – Włochy w finale: czym  są te mistrzostwa dla obu krajów - pierwsze samo skazało się na życie na marginesie Europy, drugie ciągle liże rany po pandemii. Próba impeachmentu prezydenta Brazylii Jaira Bolsonaro. Pewnie nieudana, ale czy kolejne wpadki i przewinienia prezydenta  nie wykoleją jego prób utrzymania władzy? Na Kubie opozycja zbiera siły. Jak długo jeszcze władze będą zdolne odpierać ataki społeczeństwa obywatelskiego? W Kanadzie ataki na kościoły chrześcijańskie na terenach zamieszkałych przez rdzenną ludność. Czy krzywdy doznane w przeszłości mogą usprawiedliwić krzywdy zadawane dzisiaj? W czasie Euro 2020 widać wiele reklam chińskich firm technologicznych. Po co Chinom sponsorowanie europejskiej imprezy? Opowiemy również o rosyjskim ataku na północny wschód Francji – symbolicznym na razie – proszę się nie obawiać.

Amerykanie w odwrocie, talibowie w natarciu. W zastraszającym tempie kontrolę nad Afganistanem przejmują fundamentalistyczni bojownicy, a amerykańscy żołnierze wracają do domu. To była długa i bardzo kosztowna wojna. Trwała 2 dekady. Pochłonęła życie 2300 amerykańskich żołnierzy i miliardy dolarów. Jaki był jej sens, skoro po 20 latach Amerykanie zostawiają Afganistan i Afgańczyków na pastwę talibów? Czy Afganistan ponownie pogrąży się w mroku religijnego fundamentalizmu? Co będzie z salonami piękności w Kabulu, dziewczynkami chodzącymi do szkoły? Wszystkim tym co przez ostatnie 20 lat wywalczyli Afgańczycy marzący o kraju wolnym od przemocy i radykalizmu? Gość - Ludwika Włodek

Turcja rozpoczyna budowę jednej z najbardziej spektakularnych inwestycji ostatnich lat. Kanał Stambulski połączy Morze Czarne i Morze Marmara. Prezydent twierdzi, że projekt, który sam określa mianem szalonego, jest krajowi potrzebny, ekolodzy boją się dewastacji środowiska, eksperci powątpiewają w sens ekonomiczny przedsięwzięcia. Węgry znów kłócą się z Unią, tym razem w sprawie ustawy stygmatyzującej społeczność LGBT. Po co Orbanowi spór z Brukselą? Mija okres ochronny dla obcokrajowców w Wielkiej Brytanii i Brytyjczyków w Unii. Skoro mija, to został przedłużony, bo tak najłatwiej uniknąć rozwiązywania trudnych problemów. Na czym polega brexit w praktyce? Wzrost zachorowań na koronawirusa w krajach, które zaszczepiły większość mieszkańców. Czy nadchodzi czwarta fala pandemii? Jak religia wpływa na stan środowiska w Indiach? Przeniesiemy się do Waranasi nad brzeg Gangesu, gdzie od wieków odbywa się rytualne palenie zwłok w nadziei na uwolnienie duszy zmarłego. I jeszcze – o modzie na cierpienie – dlaczego bycie ofiarą jest tak popularne w świecie współczesnym i dlaczego nie wszyscy mogą liczyć na współczucie?

Szef dyplomacji Izraela z wizytą w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, prezydent w Waszyngtonie na spotkaniu z prezydentem Bidenem. Trwa ofensywa dyplomatyczna po zmianie władzy w Jerozolimie. Jak na tym tle, wygląda spór o polską ustawę reprywatyzacyjną? Czy rządom obu krajów zależy na podgrzewaniu atmosfery wrogości? Gość - Agnieszka Bryc

Zaczyna się proces liderów białoruskiej opozycji w Homlu. Zachód zapowiada skoordynowane sankcje przeciw reżimowi Łukaszenki. Jak to się ma do pomysłu szczytu UE-Rosja, forsowanego przez Paryż i Berlin? Czy autokrata z Moskwy zasługuje na większe względy niż despota z Mińska? Wybory parlamentarne w Etiopii, przedstawiane jako pierwsze prawdziwie demokratyczne w tym kraju. Czy były rzeczywiście rzetelne, skoro nie odbyły się w Tigraju? Dlaczego wojna w tej prowincji się nie kończy? Prezydent Filipin Rodrigo Duterte wygrał krwawą wojnę z narkogangami, ponoć sam zabijał gangsterów. Prokurator Międzynarodowego Trybunału Karnego kwalifikuje czyny prezydenta i jego szwadronów śmierci jako zbrodnie przeciwko ludzkości. Czy Duterte za nie odpowie? Rekordowo niska frekwencja we francuskich wyborach regionalnych i departamentalnych. Skąd u obywateli V Republiki ta nieobywatelska postawa? I jeszcze kulturalno-epidemiczny reportaż z Wiednia, o tym jak tamtejsze muzea usiłują radzić sobie ze skutkami lockdownów.

Są wreszcie nadzieje na podniesienie Libii z upadku po 10 latach rozdarcia i chaosu, jakie mijają od obalenia Muammara Kaddafiego. Międzynarodowa konferencja w Berlinie z udziałem nowego libijskiego rządu jedności ma pomóc w organizacji grudniowych wyborów i w wyproszeniu z Libii obcych sił. A co z tamtejszą ropą? Co z obozami uchodźców i bazami dżihadystów? Gość - Magdalena El Ghamari

Szczyt Biden - Putin w Genewie. Co przyniesie? Relacje USA z Rosją są najgorsze od wielu lat. Ale stosunki z Europą podczas kadencji Donalda Trumpa też nie były kwitnące. Czy po spotkaniach w Carbis Bay i w Brukseli prezydent Stanów Zjednoczonych znów widziany będzie jako lider tzw. wolnego świata? I czy ten wolny świat poprze go w konfrontacji z Chinami, dużo ważniejszej dla Ameryki, niż przywoływanie do porządku putinowskiej Rosji? Gość - Ewa Kakiet-Springer

Co 26-letni Sandor Marai zobaczył na Bliskim Wschodzie zanim został jednym z najbardziej znanych węgierskich pisarzy? Co zobaczył w Aleksandrii, w Jerozolimie, w Damaszku? Jakich bogów tam szukał? Jakich znalazł? Fascynujący, przenikliwy, momentami proroczy, momentami nasycony radosnym młodzieńczym podróżniczym entuzjazmem dziennik z bliskowschodniej podróży Sandora Maraigo po raz pierwszy po ponad 95 latach od pierwszego węgierskiego wydania jest dostępny w polskim tłumaczeniu! Czy Bliski Wschód – po dekadach zmian, wybuchających tam wojen, kryzysów, rodzących się tam radykalizmów - nadal może być źródłem duchowej i intelektualnej inspiracji dla poszukującego tożsamości Europejczyka? To pytanie stawia Dariusz Rosiak w swojej reporterskiej książce „Ziarno i krew” która jest zapisem jego podróży śladem bliskowschodnich chrześcijan. To ciągle ta sama podróż i za każdym razem inna. Bo zmienia się Bliski Wschód, zmienia się też Europa. Będzie jeszcze zagadka – co to za zwierzę które łączy w sobie cechy kaczki, wydry i bobra? I dlaczego jego niejednoznaczna natura stała się symbolem reportażu latynoamerykańskiego? „Dziobak literatury” to antologia tekstów reporterskich z tej przesyconej bólem, ale też radością części świata. Latynoamerykańscy pisarze literatury pięknej wymyślili realizm magiczny, latynoamerykańscy reportażyści – cud banału. Robert Czebotar zinterpretuje też wybrane dla Was fragmenty literatury podróżniczej. Zaprasza Agata Kasprolewicz.